Anne Sofie von Otter in Schwarzenberg

Twee jaar geleden nam Anne Sofie von Otter een CD op met muziek die verband houdt met het concentratiekamp Theresienstadt. Samen met pianist Bengt Forsberg, violist Daniel Hope en Bebe Risenfors (die gitaar, accordeon en contrabas speelde) brachten ze gisteren op de Schubertiade een programma rond "Musik aus Theresienstadt", met verschillende uittreksels uit die CD.

Theresienstadt - oftewel Terezín in het Tsjechisch - was een doorvoerkamp, waar de gevangenen verbleven vooraleer ze gedeporteerd werden naar onder andere Auschwitz. Het was ook het enige kamp met een cultureel leven, waar componisten, muzikanten en acteurs konden optreden, wat op zich dan weer als propaganda gebruikt werd door de nazi's om aan de wereld te tonen hoe "goed" de gevangenen het wel hadden in hun concentratiekampen.

Het programma bestond zowel uit liederen in verschillende talen (Duits, Tsjechisch, Frans), als instrumentale muziek, zoals klavier- en vioolsonates. Alles werd aan elkaar gepraat door Von Otter, Hope en Forsberg. Al dat gepraat moet waarschijnlijk een aantal mensen op de zenuwen gewerkt hebben, want na de pauze waren er verschillende lege plaatsen.

De bekendste Theresienstadt-componisten zijn waarschijnlijk Viktor Ullmann en Pavel Haas. Beide componisten waren prominent aanwezig op het programma. Maar de meest ontroerende momenten waren de liederen van Ilse Weber, waarmee ze de avond begonnen en afsloten.

Het openingslied was Ich wandre durch Theresienstadt, heel eenvoudig begeleid met eerst enkel een gitaar, later komt er de piano bij en nog wat later de viool. Anne Sofie von Otter zong met een egaal mezza voce dat recht naar het hart ging. Het slotlied was zo mogelijk nog ontroerender. Ilse Weber was een kinderverpleegster en ze zong zelf haar slaaplied Wiegala voor de kinderen van Theresienstadt. Het verhaal gaat dat ze uit vrije wil meeging naar Auschwitz omdat ze de kinderen niet alleen in de gaskamer wilde laten gaan... waar ze met haar letterlijk laatste adem ook dit Wiegala zong.

In Theresienstadt werd ook regelmatig cabaret opgevoerd. Tijdens de voorstelling kregen we daarvan een voorbeeldje met het Terezín-Lied. De tekst van "Komm mit nach Varasdin" uit Kálmáns operette Gräfin Mariza kreeg een nieuwe ironische tekst. Von Otter zong nu met duidelijk onderscheiden registers, vermoedelijk om het cabareteske te onderstrepen.

Alles bij elkaar, vond ik dit tot nu toe het meest geslaagde concert van deze Schubertiade.

Publicatie: donderdag 3 september 2009 om 12:42
Rubriek: Liedrecital