Il Grand' Inquisitor

Simon Keenlyside - Tales of Opera

Voor een zanger van het kaliber van Simon Keenlyside is het verrassend dat hij maar relatief weinig opnames gemaakt heeft.

Hij heeft met Graham Johnson wel een aantal Lieder-opnames gemaakt in de Schubert- en Schumann-edities bij Hyperion. Hij heeft ook een handvol opera's opgenomen, waaronder de alom gelauwerde Le nozze di Figaro. Verder zijn er nog een paar live opera-DVD's: Hamlet, Toverfluit, ... onlangs verscheen ook L'Orfeo in de Trisha Brown-productie van de Munt. Maar dat is het zo ongeveer. Een CD-visitekaartje met opera-aria's ontbrak echter nog volledig.

Eerder dit jaar tekende hij een contract met Sony en het eerste resultaat daarvan is zo'n CD met een collectie baritonaria's. Deze opname bestrijkt zo ongeveer het hele baritonrepertoire. Keenlyside zingt Franse, Duitse, Italiaanse en zelfs een Russische aria gaande van het lyrische tot het dramatische vak. In het CD-boekje geeft Keenlyside uitgebreid toelichting bij de keuze van de aria's. Het zijn ofwel aria's die hij momenteel in zijn repertoire heeft, of die hij binnenkort voor de eerste keer gaat zingen. In dat opzicht is het verrassend dat hij uit het Russische repertoire Yeletski's aria uit Pique Dame gekozen heeft en niet een van Onegins aria's.

Daarnaast zingt hij ook een aantal aria's die niet echt bij zijn natuurlijk stemtype passen. Renato's Eri tu uit Un ballo in maschera of de Prologo van Pagliacci horen daar zeker bij. Het zijn aria's die ik hem nog niet meteen in een operahuis hoor zingen, maar in een studio kan natuurlijk veel. In deze aria's herken ik zelfs nauwelijks zijn stem. Net zoals de foto's in het CD-boekje een zwaar gePhotoShopte Keenlyside tonen, heb ik het gevoel dat hij zijn stem soms ook wat oppompt.

Maar dat neemt niet weg dat hij op zich in deze aria's redelijk overtuigend overkomt. Neem bijvoorbeeld die Verdi-aria. Hij kleurt zijn stem donkerder waardoor hij haast de indruk geeft een dramatische Verdi-bariton te zijn. Maar op bepaalde momenten moet hij toch passen. Een van de kenmerken van een Verdi-bariton is een stevige hoogte. Men kan niet zeggen dat Keenlyside problemen met hoge noten heeft, maar het is eerder een Pelléas-hoogte. Als hij bijvoorbeeld moet opbouwen tot de forte-climax in "e d'un tratto esecrabile" blijft hij op hetzelfde niveau hangen en komt er geen echte forte. Anderzijds is de cantabile "O dolcezzze perdute" die daarop volgt wel heel mooi met veel aandacht voor legato en mét al de kleine nootjes zoals het moet.

Even verrassend als deze dramatische aria's is de selectie van een paar typische belcanto-aria's... een genre waarmee ik Keenlyside ook niet echt associeer. Maar Figaro's Largo al factotum of Bellini's Ah! Per sempre io ti perdei uit I Puritani zijn natuurlijk typische nummers op dit soort CD's.

In het lyrische repertoire schittert hij uiteraard in de Mozart-aria's. In Don Giovanni's Deh, vieni alla finestra koppelt hij viriliteit aan zoetgevooisdheid om tot een perfect verleidelijke serenade te komen. Al zijn Paganeno-vertolkingen zorgen er verder voor dat hij Ein Mädchen oder Weibchen met veel variatie en tekstdetails zingt. Uit Zaide zingt hij het onbekende Nur mutig, mein Herz, versuche dein Glück. Het is niet meteen de meest boeiende aria, die ik graag ingewisseld had voor de aria van Almaviva of zo...

Het Franse repertoire mocht ook niet ontbreken. De eerste aria in de reeks is Tells Sois immobile, wat hij redelijk terughoudend zingt. Hij kan zeker nog meer emotie in deze aria leggen, vooral op het einde - "Gemmy, Gemmy, songe à ta mère" - net voor hij de pijl afvuurt naar de appel op Gemmy's hoofd. Herodes' aria Vision fugitive zingt hij met veel passie, maar ook met enige onzekerheid of hij Salomé wel zal kunnen veroveren. Hamlet heeft hij al in verschillende operahuizen gezongen. Diens drinklied O vin, dissipe la tristesse klinkt het meest Frans van de drie, inclusief een langzame triller. Zijn Frans is zo mooi, dat ik het spijtig vind dat hij Posa's Per me giunto niet in de Franse versie gezongen heeft.

Tenslotte staat er ook nog een echte rariteit op. Come due tizzi accesi heb ik slechts in één andere versie in mijn collectie, die van Tito Gobbi. En het is dan ook als eerbetoon aan deze grote bariton dat Keenlyside deze aria uit L'Arlesiana opgenomen heeft. De vergelijking met Gobbi is dan ook onvermijdelijk. Soms klinkt Keenlyside zelfs mooier en aangrijpender dan Gobbi, ondanks een paar ongelukkige adempauzes. Hij kan wel nog niet tippen aan de natuurlijkheid waarmee Gobbi de slotlijn zingt... maar wie kan dat wel ?

Met Wolframs O du, mein holder Abendstern besluit hij de CD. Dit is ook een van zijn rollen die hem als gegoten zitten. In het dromerige middenstuk vind ik dat hij zijn stem onnodig aandikt. Maar de aria zelf is mooi opgebouwd om te eindigen met een intiem "... ein sel'ger Engel dort zu werden".

Tenslotte wordt het CD-boekje nog verlevendigd met eigen tekeningen. Rolando Villazon is blijkbaar niet de enige zanger met cartoon-tekentalenten...

Publicatie: dinsdag 21 november 2006 om 21:56
Rubriek: CD & DVD