Das Rheingold in Bayreuth
Volgend jaar is een jubileumjaar voor de Bayreuther Festpspiele - 150 jaar na het eerste festival - en dan komt er een nieuwe productie van Der Ring des Nibelungen. Deze zomer kunnen we dus nog een laatste maal de interpretatie van Valentin Schwarz zien, met Simone Young in de orkestbak.
Alberich, Rheingold/Hagen
Het is 11 jaar geleden dat ik in Bayreuth was voor de Castorf-Ring en er is eigenlijk niet veel veranderd, behalve dat je tegenwoordig geen tien jaar meer op een wachtlijst moet staan om aan tickets te geraken. Maar ze hebben nog altijd niet geïnvesteerd in boventitels... misschien volgend jaar voor hun AI-gegenereerde jubileums-Ring ?
Schwarz geeft uiteraard een eigen draai aan de Ring, zo geeft hij in het programmaboek een alternatieve synopsis: hij noemt het "Eine Ring-Erzählung". Tijdens de ouverture van Das Rheingold wordt een video vertoond (Luis August Krawen): eerst zien we twee verstrengelde navelstrengen, die uitmonden in twee foetussen. De ene foetus geeft de andere een kopstoot en er spuit bloed uit zijn oog... Wotan verliest zijn oog (dat er later in de Ring een andere reden gegeven wordt, doet niet terzake). Wotan stampt dan de andere foetus tussen de benen. Als het doek opengaat, zien we Alberich die naar zijn kruis grijpt. Wotan en Alberich zijn dus tweelingbroers, een idee dat Pierre Audi recent ook in Siegfried suggereerde.
In de eerste scène - Schwarz geeft aan elke scène/bedrijf een eigen titel, in dit geval "Morgendämmerung – Die Rache des Zweiten" - zien we drie kindermeisjes alias de Rijndochters als oppas voor zes kinderen die bij een zwembad spelen. Er loopt nog een zevende jongetje rond, gekleed in geel T-shirt en met een gele pet op. Het is dit jongetje dat door Alberich ontvoerd zal worden als het Rijngoud. Uit het programmaboek kan ook afgeleid worden dat hij ook de jonge Hagen is. Aangezien Alberich al pre-nataal ontmand werd, zal hij dus geen kind kunnen verwekken bij Grimhilde. Hoe de relatie met Hagens halfbroer en -zus opgelost wordt, zullen we later wel zien... of niet.
Voor de godenscène - "Früher Morgen – Quid pro quo" - zijn we in Wotans atrium, een grote en moderne villa (decor van Andrea Cozzi), waar zich een ware familie-soap afspeelt. Donner speelt met een golfstok, Freia zit op de zetel treurig te wezen onder een dekentje, Erda loopt in en uit, de reuzen parkeren hun dikke auto in de garage. Nibelheim - "Mittagszeit im Kinderhort – Blendwerke" - is dan niet meer dan een glazen kooi waarin het Rijngoud opgesloten zit en Hagen zich ontwikkelt tot een echte ettertje. Hij slaat alles kort en klein, pest de acht andere meisjes - de jonge walkures ? - en helpt Alberich om zich tot slang te transformeren... zijn pet is blijkbaar ook de Tarnhelm. Loge en Wotan kunnen hem tot kalmte brengen met een "Zauberwürfel", oftewel een Rubiks kubus, die als symbool voor intelligentie staat in het concept van Schwarz.
Wotan
In het programmaboek heeft Schwarz' dramaturg Konrad Kuhn een lang essay geschreven over waarom de symbolen in Wagners Ring niet veel voorstellen en dus perfect door iets anders vervangen of aangevuld kunnen worden. Dat er bijvoorbeeld geen speer is, is nog begrijpbaar, maar het wordt echt problematisch om een Ring ringloos te maken, zeker in de vierde scène ("Zurück im Atrium – Besitz- versus Anstandswahrung"). Alberichs vloek passeert onopgemerkt. De ruil van Freia voor het rijngoud is wat ver gezocht. Wotan en Loge proberen het rijngoud-jongetje nog te verwisselen met een van de meisjes, maar uiteindelijk vertrekken de reuzen toch met de jonge Hagen. Er wordt nog een nieuw symbool geïntroduceerd: een lichtgevende piramide in een glazen kubus, die zou verwijzen naar het oneindige leven van de goden. Tijdens de intocht in Walhalla danst Wotan en pleegt Freia zelfmoord.
Er zitten wel een aantal interessante ideeën in deze productie, maar we zullen zien hoe ze zich ontwikkelen in de volgende drie delen.
In de bezetting zitten eigenlijk geen zwakheden. Tomasz Konieczny kennen we van de Walküre-Wotan in Dortmund. Hij zingt ook de Rheingold-Wotan met de nodige autoriteit en vocale presence. Olafur Sigurdarson is een even kleurrijke figuur als Alberich. Daniel Behle ken ik vooral als uitmuntende liedzanger, al heeft hij ondertussen ook al een Lohengrin op zijn CV staan. Zijn Loge vond ik misschien wel de meest bevredigende figuur in deze opera. Hij is de zanger met de beste tekstverstaanbaarheid - een kenmerk dat hij deelt met Christa Mayer als Fricka - en de meest ver doorgedreven tekstexpressie. Anna Kissjudit viel dan weer op als Erda omwille van haar prachtige diepe altkleuren.
Publicatie: zondag 27 juli 2025 om 10:29
Rubriek: Opera