Il Grand' Inquisitor

Elias in Eugene

Voor het slotconcert van het Oregon Bach Festival heeft Helmuth Rilling gekozen voor Mendelssohns oratorium Elias met de gecombineerde krachten van het Festival Chorus en de Gächinger Kantorei.

De bariton Russell Braun verving Thomas Quasthoff in de titelrol en hij doet dat meer dan behoorlijk. Een van zijn grote aria's is het moment waarop hij gevlucht is voor de wraak van de de Koningin en wil sterven. Helmuth Rilling bouwt de spanning stelselmatig op tot Elias "Es ist genug!" uitzingt en de aansluitende aria "Ich habe geeifert um den Herrn" tot een schrijnend hoogtepunt maakt. Het gevoel van eenzaamheid en de obligate cello maken het voor mij tot een voorloper van de monoloog van Filippo II uit Don Carlo. De troostende Engelen - het a capella zingend vrouwenkoor - klinken als door de hemel gezongen.

Net zoals bij de Hohe Messe speelt het koor weer een glansrol. Van het wanhopige openingskoor "Hilf, Herr!", als ze de Gods hulp inroepen tegen de droogte die het land al drie jaar teistert, tot het slotkoor van het eerste deel, waarin het volk zijn dankbetuigingen uitzingt voor de regen, werd ik constant overvallen door kippenvel.

De meest dramatische scene - het "duel" tussen de Baalpriesters en Elias - neemt operadimensies aan. Het koor neemt hierin ook volledig deel aan de actie, enerzijds als het volk en anderzijds als de Baalpriesters. Nadat het koor tevergeefs Baal aanroept om vuur - sarcastisch aangespoord door de "Rufet lauter" van Elias - komt Elias' eigen gebed "Herr Gott Abrahams", met het gewenste resultaat. Na het ingetogen, mezza voce gezongen, solistenkwartet breekt de hel los als de Baalpriesters gedood worden.

Heel veel dynamiek is er ook te horen nadat Elias de berg beklimt om God te aanschouwen. De beschrijvingen van de verschillende natuurkrachten, storm en wind, aardbeving en vuur, kunnen niet anders omschreven worden als indrukwekkend... niet in het minst door de ingehouden kracht die het koor uitstraalt. Aan het eind van de scene wordt de aanwezigheid van God duidelijk gemaakt in de stilte van het "Säuseln"... eerst in de strijkers, vervolgens door het piano-zingen van het koor.

Elizabeth Keusch is ook weer van de partij. Haar grootste scene is de scene van de weduwe. In die scene maakt ze de verschillende emoties duidelijk. Eerst drukt ze de wanhoop uit als ze over haar zieke - en later dode - zoon zingt; vervolgens zingt ze met stralende stem de vreugde uit nadat Elias haar zoon terug tot leven gewekt heeft. De dankbaarheid als ze via Elias Gods daden herkent, wordt dan weer heel ingetogen gezongen.

Haar laatste solomoment komt op het einde als ze - als een vrouwelijke Evangelist - "Darum werd gesendet der Prophet Elias" zingt. Deze benadering past ze ook toe op het beroemde "Höre Israel" aan het begin van het tweede deel. De woorden van God worden heel lyrisch gezongen, terwijl de tussenliggende delen weer die - bijna plechtige - vertellende zanglijnen krijgen. Een naam om te onthouden.

Het komt bevreemdend over dat de rol van de Engel voor een alt geschreven werd. Susan Platts is een nieuwe naam voor mij. Ze heeft een donkere stem met Mahleriaanse kleuren. Maar ik had constant de indruk dat ze teruggehouden zong... alsof ze teveel met zangtechniek bezig was en haar stem kunstmatig donker maakte. Door elke noot apart te zingen, gaat wel veel legato verloren. Maar in het tweede deel kwam ze wat meer los in de rol van de Koningin Jezebel die haar wraak uitzingt jegens Elias omdat hij haar Baalpriesters heeft laten doden.

Lothar Odinius heeft op het Bachfestival zowat alle tenorpartijen gezongen. Zijn Ahab en Obadiah zijn heel mooi gezongen. Vooral zijn liefdevolle raad aan Elias om te vluchten voor Jezebels wraak blijft bij. En voor de korte interventie van koning Ahab geeft hij zijn stem wat meer gewicht om de nodige autoriteit uit te stralen.

Het slot van het oratorium wordt door de vier solisten ingezet... en als het koor overneemt stroomt het Licht binnen om zowel Elias als het Oregon Bach Festival tot een groots slot te brengen.

Publicatie: maandag 12 juli 2004 om 04:48
Rubriek: Oratorium